Dear Grand re Unioners
I am Salome Sordia, independent curator and cultural project manager based in Tbilisi, Georgia. I have more than 10-years-experience, in both visual and performing arts, so basically this is the field I’m so passionate about. However, suddenly I woke up in the reality, where the human existence was totally uncertain and that made us question everything, reshaping views on everything, not to mention art itself, that became less of a priority for the governing institutions.
On March 21, state emergency was announced in Georgia. Georgian government took harsh measures from the beginning: borders were closed, flights canceled (they are still limited) and public spaces like service centers, state institutions, art galleries and libraries were closed. Although I was already kind of prepared for the pandemic, it was very hard to cope with the lockdown, because of my dynamic lifestyle. So, I decided to spend this “uncertain amount” of time in a quiet place, close to the nature, where I could contemplate in piece about everything. Thus, I sheltered myself in my home town, where my parents live and prepared to watch lots of movies, read lots of books. But soon I faced different reality. I was not able to enjoy my free time. I was stuck watching TV the whole day, listening to the apocalyptic stories about number of deaths, fearing for the elder people, etc. I felt ground crumbling under my feet and the future appeared to be uncertain. Isolation and forced social distancing left me even more frustrated, where I could not share my feelings with friends in these difficult times. Even though the digital world became much more of a reality for me, it still could not replace the sense of ‘being together’ that is vital for our social life. I could not even think what could happen to the artistic world, although I felt that this could be a very important turning point in this field.
Later on, I got used to this situation and I started to cope with the new reality as a new challenge and after quarantine ended, I returned to the capital. But the streets were empty and somehow, I felt alienated and stressed, as if I had to learn communication all over again. Furthermore, all my projects were cancelled or delayed and as I work as a freelancer I was left with no income. Georgian government elaborated economic solution project for various sectors, but it didn’t include cultural enterprise as needed.
Cultural and creative industries as one of the most important and vulnerable sector was endangered heavily in all over the world. Consequently, many developed country understood existing situation and created solution programs for every vital sector including art and cultural institutions. In Georgian reality, we see contrary – official authorities have not come up yet with the specific plan in order to deal with crisis of cultural and artistic industries. The importance of culture was not mentioned in state programs at all. Announced open calls for art projects were rescheduled multiple times, which resulted in unemployment and incertitude in cultural sector. On April 24, Georgian government presented anti-crisis plan, which considered art as one of the commercial sectors like hotel services and casinos and were left closed until July of 2020.
Soon after this announcement, I came across to the petition named COVID-19 and the Crisis of Cultural Sector by initiative group, which addressed Ministry of Education, Science, Culture and Sport of Georgia. The petition addressed the government to initiate a decisive plan regarding art sector to overcome crisis of a post-pandemic period. Also it insisted to defend interests of art organizations and employees. Initiators of petition are active members of cultural sector. They established Culture Professionals’ Network of Georgia and are actively promoting the solution about concerning problems. I found this initiative very significant and of course I signed the petition.
Despite of this critical situation, artistic activities did not stop, but transformed its forms of expression. Educational and artistic institutions started to operate online.
Shortly, the first Georgian online exhibition was presented as a video-game, which was created during the lockdown. In this new reality, Mariam Natroshvili and Detu Jincharadze created digital platform Home Alone. We read at the beginning of this game the title: “All this might be a dream”. The action is happening in digitalized world of real location Art Villa Garikula. There is presented a group-exhibition of Georgian artists. A “spectator/participant” can observe each art work online. Here we see the artworks that were not created specifically for the digital space.
This project somehow replaces real life with playful interaction and introduces us to new ways of artistic self-expression. The instructions of this interactive exhibition is easy and the aim is to find all art works in given territory.
If you’re interested to see more about the Georgian contemporary art project online please click here
One more interesting project called Men with a Webcam | Digital Oases was realized at these period. It represented 18 art works created by 33 artists. Web-exhibition was supported by Goethe Institute Tbilisi and curated by independent new media art platform In-Between Conditions. Conceptually it was an attempt to react on unexpected critical changes in our social system. Men with a Webcam | Digital Oases is the first complete and experimental attempt to integrate art exhibitions and art works in digital space. Therefore, all the presented artworks were created specifically for the web space.
It is a fact that web and digital interaction formed a new configuration of human’s psycho-physical behavioral modality – a human in front of the screen… a human with a video eye. The exhibition studies creative possibilities and boundaries of the web as a medium and a space in relation to existing territorial and global contexts.
In the end, I would like to mention my ongoing project as well, which is initiated by Friedrich Naumann Foundation for Freedom in South Caucasus and Europe-Georgia Institute. Open call of the project touches topics like: Art&Freedom /Civil Rights at the Times of Crisis.
I am the curator of this project and I decided to look at all this situation a bit differently: meaning that I was very interested what artists created during these difficult self-isolation times and especially artworks that were created only for the digital spaces, and to bring them physically to the audience. In terms of perception, along with the virtual space, I think it is significant to keep art in the physical world as well. Organizing exhibition these days is very risky in terms of constantly changing pandemic situation, however, actual gathering of artists not only fostered discussions, the sense of unity and the concept of this exhibition, but also initiated many other important future artistic projects.
This artistic gathering was the very first physically held project since the lockdown. Selected artists visited Art villa Garikula, which facilitated creativity, made possible to share their own experiences and thoughts related to critical conditions. Problems, that emerged during these conversations were various and referred to the economic crisis, social inequality, violence against women, etc. but mostly concerning problem arose about art institutions and cultural politics, as well as possible transformation of art and role of artist during the crisis. Also, I found very interesting that the pandemic’s personal impact on artists differed: some artists faced severe existential issues, fears whereas other artists, surprisingly, found this time very comfortable and productive for not only in personal but in professional terms.
The exhibition of this project is yet to come. As an art curator it is quite interesting for me to make my contribution in such a necessary project for nowadays.
Historically, during critical situations in medieval times or in period of the great depression art always played a vital role in human life. It always remerged with unique forms and expressive means, which developed art itself and at the same time impacted on an environment by creating new possibilities and chances.
Thus, above mentioned individual initiations in this field is what I consider very crucial and helpful to enlarge forms of cultural expression and to better shape cultural policies affected by the pandemic.
Stay safe and healthy,
Warm wishes,
ძვირფასო
მე ვარ სალომე სორდია, დამოუკიდებელი კურატორი და კულტურის მენეჯერი თბილისიდან. მინდა გაგიზიაროთ ჩემი ისტორია კარანტინიდან. მოულოდნელად ისეთ რეალობაში გავიღვიძე, რომელშიც ყველაფრის თავიდან გადააზრება მომიხდა. პანდემიის შემთხვევამ ნათელი გახადა, რომ სახელოვნებო სფერო სახელმწიფოსთვის ნაკლებ პრიორიტეტული იყო და როგორც ამ სფეროს წარმომადგენელი ჩიხში აღმოვჩნდი.
21 მარტს საქართველოს მთელ ტერიტორიაზე საგანგებო მდგომარეობა გამოცხადდა. მთავრობამ თავიდანვე მიიღო მკაცრი შეზღუდვები: ჩაიკეტა საზღვრები, გაუქმდა ფრენები და დაიხურა საზოგადოებრივი სივრცეები, როგორებიცაა საზოგადოებრივი დაწესებულებები, საგანმანათლებლო ინსტიტუციები, მუზეუმები და გალერეები. მიუხედავად იმისა, რომ თითქოს უკვე მზად ვიყავი საგანგებო მდგომარეობისთვის, ჩემი ცხოვრების რითმიდან გამომდინარე, მაინც რთული აღმოჩნდა ამასთან შეგუება. გადავწყვიტე ეს დრო წყნარ და მშვიდ ადგილას გამეტარებინა, წავსულიყავი მშობლების სახლში. გადმოვწერე ფილმები, წავიღე წიგნები. მაგრამ, სამწუხაროდ სხვა რეალობაში აღმოვჩნი. არაფრის კეთება არ შემეძლო, მიწევდა ტელევიზორის ყურება, სადაც აპოკალიფტურ სცენებს გადმოსცემდნენ. ვგრძნობდი, რომ მომავალი გაურკვევევლობაში იძირებოდა. იზოლაცია და იძულებითი სოციალური დინსტანცირება სასოწარკვეთაში მაგდებდა. მიუხედავად იმისა, რომ ჩემმა რეალობამ ციფრულ სამყაროში გადაინაცვლა, ის მაინც ვერ ახერხებდა ჩაენაცვლებინა ის განცდა რასაც ფიზიკური ურთიერთობიდან ვიღებთ ცოცხალი, სოციალური არსებები. წარმოდგენაც კი მიჭირდა, რა ცვლილებები შეიძლება მოეტანა ამ ყველაფერს სახელოვნებო სფეროსთვის, მაგრამ ვგრძნობდი, რომ იგი ისეთი ვეღარ იქნებოდა როგორც მანამდე იყო. თუმცა, მალე შევეგუე სიტუაციას და ამ ახალ რეალობას როგორც გამოწვევას ისე შევხედე. კარანტინის დასრულების შემდეგ ჩამოვედი ქალაქში, რომლის მიმართაც სრულ გაუცხოებას ვგრძნობდი. მიჭირდა ადამიანებთან ურთიერთობა. თითქოს საუბარს და ადამიანებთან კონტაქტს სრულიად გადავეჩვიე და თავიდან მიწევდა სწავლა. ამ ყველაფერთან ერთად, ყველა ჩემი პროექტი გაუქმდა, როგორც ფრილანსერი, შემოსავლის გარეშე დავრჩი.
კრიზისმა მკვეთრად წარმოაჩინა საქართველოში არსებული სტრუქტურული პრობლემები და ისევე როგორც ყველგან, გააუარესა სოციალურ-ეკონომიკური მდგომარეობა.
საქართველოს მთავრობის მიერ წარმოდგენილი ანტიკრიზისული გეგმა კულტურის სფეროს არ ეხებოდა. კულტურა და შემოქმედებითი ინდუსტრიები, როგორც ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი და, ამავდროულად, სისტემურად ძალიან მყიფე სფერო, განსაკუთრებული საფრთხის წინაშე დგას. ოფიციალურ პასუხისმგებელ სამთავრობო სტრუქტურებს ჯერ კიდევ არ წარმოუდგენიათ კონკრეტულ ხედვაზე დამყარებული სამოქმედო გეგმა კულტურის და შემოქმედებითი ინდუსტრიების მიმართულებით კრიზისის დაძლევის თაობაზე.
დაგეგმილი კონკურსების არაერთხელ გადაწეულმა ვადებმა გაურკვევლობა გამოიწვია და რეალურად გაზარდა უმუშევართა რიცხვი ქვეყანაში.
2020 წლის 24 აპრილს საქართველოს მთავრობის მიერ წარმოდგენილი ანტიკრიზისული გეგმის მიხედვით კულტურის სექტორი მოიაზრებოდა გასართობი, სასტუმროების და აზარტული თამაშების ინდუსტრიების გვერდით და საშუალება არ ეძლეოდათ სფეროს წარმომადგენლებს, 2020 წლის ივლისამდე განეხორციელებინათ რაიმე სახის საქმიანობა.
ანტიკრიზისული გეგმის გამოცხადების შემდეგ მალევე გადავაწყდი პეტიციას სახელწოდებით COVID-19 და კულტურის სექტორის კრიზისი, რომლის ადრესატიც არის საქართველოს განათლების, მეცნიერების, კულტურის და სპორტის სამინისტრო, საქართველოს მთავრობა.
პეტიციაზე ხელმომწერები ადრესატებს მოუწოდებენ რომ მაქსიმალურად სწრაფად შეიმუშაონ კულტურის სფეროსთვის კონკრეტული კრიზისული და პოსტკრიზისული ხედვის სამოქმედო გეგმა და საზოგადოებას წარუდგინონ; ასევე, დაიცვან სფეროში მომუშავე ორგანიზაციების და დასაქმებულების ინტერესები.
პეტიციის შემქმნელი არის კულტურის სექტორში მოქმედი საინიციატივო ჯგუფი, რომლის შემადგენლობაშიც შედიან: ალექსი სოსელია, გიორგი სპანდერაშვილი, მარიკა ჯაბუა, ხატია ჭოხონელიძე. რომელთაც მოგვიანებით შექმნეს ასოციაცია კულტურის სექტორის ადვოკატირებისთვის საქართველოს კულტურის პროფესიონალთა ქსელი, ისინი დღემდე აქტიურად განაგრძობენ მუშაობას.
ბოლოდროინდელი მოვლენების გამო, მაშინ როცა თითოეული ჩვენგანი გაურკვეველი ვადით სახლში გამოკეტილები აღმოვჩნდით, ჩვენმა სრულად ინტერნეტსივრცეში გადმოინაცვლა. ახალ რეალობაზე გადაეწყვნენ საგანმანათლებლო და სახელოვნებო ინსტიტუციებიც, რომლებიც ყოველდღიურად ახალი ვირტუალური სასწავლო კურსებისა და გამოფენების შესახებ გვატყობინებდნენ.
მალევე, პირველი ქართული ონლაინ გამოფენა ვიდეო-თამაშის სახით დაანონსდა, რომელიც სწორედ კარანტინის დროს შეიქმნა. ამ ახალ რეალობაში, მარიამ ნატროშვილი და დეთუ ჯინჭარაძე ქმნიან ციფრულ პლატფორმას მარტო სახლში, რომლის შესასვლელშიც გვხვდება წარწერა: ეს ყველაფერი შეიძლება სიზმარი იყოს. მოქმედება არტ-ვილა გარიყულას ციფრულ ასლში მიმდინარეობს. “მოთამაშე”- დამთვალიერებელს კი საშუალება აქვს თითოეული მათგანი ვირტუალურ სამყაროში თავადვე აღმოაჩინოს. ამ პლატფორმაზე არ არის წარმოდგენილი მხოლოდ ციფრულ, მედია თუ ინტერნეტზე დაფუძნებული ხელოვნება.
„აქ ვეცდებით არავირტუალური ხელოვნება ვირტუალურ, ონლაინ სამყაროში წარმოგიდგინოთ“ – წერენ მარტო სახლშის შემქმნელები. ვირტუალურ გალერეაში ბევრ უკვე ნაცნობ ნამუშევარს გადავაწყდი და თითეოული მათგანი განსხვავებულ პერსპექტივაში დავინახე. ეს პროექტი ანაცვლებს რეალობას თამაშისებრი ინტერაქციიით და გვაცნობს ხელოვნების თვითგამოხატვის ახალ გზებს. გამოფენა-თამაშის ინსტრუქციები მარტივია, ხოლო მისი მიზანი ყველა ნამუშევრის პოვნაა. თუ გინდათ გაეცნოთ ქართულ თანამედროვე ხელოვნებას, შეგიძლიათ ეწვიოთ ამ ბმულს.
მინდა მოგიყვეთ კიდევ ერთ მნიშვნელოვან პროექტზე სახელწოდებით ადამიანი ვიდეო-თვალით | ციფრული ოაზისები, რომლის იდეაც პანდემიის დროს დაიბადა, ის ვირტუალურ სივრცეში თვითიზოლაციისას შექმნილ 18 ნამუშევარსა და 33 ავტორს აერთიანებს. ვებ-გამოფენა წარმოადგენს საქართველოს გოეთეს ინსტიტუტის და პლატფორმა “მდგომარეობებს შორის” ერთობლივ პროექტს. გამოფენის თემის ირგვლივ შექმნილი ნამუშევრები ცდილობენ უპასუხონ გარემოების ცვლილებათა ჯაჭვს, რომელიც მოულოდნელად დაატყდა სამყაროს.
ადამიანი ვიდეო-თვალით | ციფრული ოაზისები ეს არის პირველი სრულფასოვანი და ამავდროულად ექსპერიმენტული მცდელობა საქართველოში, ნამუშევრების და გამოფენის ციფრულ სივრცეში ინტეგრაციისა. შესაბამისად, ვებ-გამოფენაში მონაწილე ყველა პროექტი სპეციალურად ვებისთვის შეიქმნა და წარმოადგენს ახალი ფორმებისა და მიდგომების ძიებას ქართულ სახელოვნებო სივრცეში. გამოფენა იკვლევს ვების, როგორც მედიუმისა და სივრცის შემოქმედებით შესაძლებლობებსა და საზღვრებს არსებულ ტერიტორიალურ და გლობალურ კონტექსტებთან მიმართებაში.
და ბოლოს, მინდა გესაუბროთ პროექტზე, რომელზეც ახლა ვმუშაობ. ფრიდრიხ ნაუმანის ფონდმა თავისუფლებისთვის და ევროპულ-ქართულმა ინსტიტუტმა გამოაცხადა ღია კონკურსი ხელოვანებისთვის, რომლის თემატიკაც არის: თავისუფლება და ხელოვნება / ადამიანის უფლებები კრიზისის დროს. როგორც ამ პროექტის კურატორმა გადავწყვიტე, ყველაფრისთვის სხვა კუთიდან შემეხედა. გამიჩნდა სურვილი, ნამუშევრები რომლებიც შეიქმნა თვითიზოლაციიის პერიოდში, თუნდაც ციფრული პლათფორმებისთვის, ფიზიკურ სივრცეში გადმომეტანა. მიმაჩნია რომ ვირტუალური სივრცის გარდა ხელოვნება რეალურ სივრცეშიც უნდა დარჩეს. მუდმივად ცვალებადი ეპიდ-ვითარების გამო, პროექტის არსებობა რისკის ქვეშ დგას. თუმცა, არტისტების ერთად შეკრებამ არამხოლოდ განავითარა ახალი დისკუსიები, ერთიანობის განცდა, არამედ მრავალ სხვა მნიშვნელოვან პროექტს ჩაუყარა საფუძველი. აღსანიშნავია, რომ პროექტის ფარგლებში სახელოვნებო რეზიდენციაში დაგეგმილი შეკრება, იყო ერთ-ერთი პირველი შეხვედრა ფიზიკურ სივრცეში პოსტპანდემიურ პერიოდში. შეხვედრები შედგა არტ-ვილა გარიყულაში და ხელი შეუწყო შემოქმედებითი პროცესის განვითარებას, შესაძლებელი გახდა გამოცდილებებისა და შეგრძნებების გაზიარება. წინა პლანზე წამოვიდა ისეთი საკითხები, როგორიც არის: ეკონომიკური კრიზისი, სოციალური უთანასწორობა, ქალთა მიმართ ძალადობა და ა.შ. განსაკუთრებით გამოიკვეთა პრობლემები რომლებიც დაკავშირებულია სახელოვნებო ინსტიტუციებთან, კულტურის პოლიტიკასთან, ხელოვნების ტრანსფორმაციასთან დაკავშირებით და არტისტის როლზე კრიზისის დროს. პანდემიის პერსონალური გავლენა სრულიად განსხვავდებოდა, ზოგი ხელოვანი რთული ეგზისტენციალური პრობლემების და შიშების წინაშე აღმოჩნდა, მაშინ როდესაც, არტისტების ნაწილისათვის ეს პერიოდი სავსებით კომფორტული და პროდუქტიული აღმოჩნდა. ეს გამოფენა პროცესშია, და ჩემთვის როგორც კურატორისთვის საკმაოდ მნიშვნელოვანია ამ პროექტში ჩართულობა და კონტრიბუცია.
ისტორიულად, კრიტიკულ პერიოდში, შუა სააუკუნეებში, შავი ჭირის ან დიდი დეპრესიის დროს ხელოვნება ყოველთვის სასიცოცხლო როლს თამაშობდა. ის ყოველთვის აღმოცენდებოდა უნიკალური ფორმით და ახალი გამომსახველობითი საშუალებებით, რომელიც ახალი შესაძლებლობების შექმნით ავითარებდა ხელოვნებას და ამავდროულად გარემოზე ახდენდა გავლენას. შესაბამისად ინდივიდუალური ინიციატივები, რომელიც ზემოთ ჩამოვთვალე, ვფიქრობ ძალიან მნიშვნელოვანია და ხელს შეუწყობს კულტურული გამოხატვის გაფართოებას.